تئوری X و Y چیست؟ شرح

داگلاس مک‌گرگور Douglas McGregor، یک روانشناس اجتماعی آمریکایی تئوری مشهورش یعنی مدل‌های تئوری X و تئوری Y در کتابش باعنوان “وجه انسانی شرکت” (1960) را معرفی کرد.

تئوری X تئوری Y
فرضیات بشر ذاتا کارکردن را دوست ندارد و اگر بتواند از آن دوری می‌کند. افراد به میزان بازی و استراحت دید به کار طبیعی دارند. بشر میزان مشابه‌ی از تلاش جسمی و ذهنی را در کارش همانند زندگی شخصی اش صرف می‌کند.
از آنجا که افراد کار را دوست ندارند، باید توسط مدیریت مجبور و کنترل شوند و باید تهدید شوند تا به اندازه کافی سخت کار کنند. با فرض بر اینکه افراد باانگیزه‌اند، آنان در جهت‌گیری به سمت اهداف شرکت خودکار عمل می‌کنند. کنترل و تنبیه تنها راهکار برای کارکردن افراد نیست.
عموم کارمندان علاقه دارند که جهت‌دهی شوند. رضایت شغلی در ارتباط با کارمندان کلیدی‌ست و ضامن تعهد آنان است.
افراد مسئولیت را دوست ندارند. افراد می‌آموزند که مسئولیت بپذیرند و به دنبال مسئولیت باشند. عرف بشر در شرایط مطلوب نه تنها مسئولیت قبول می‌کند، بلکه به طور طبیعی به دنبال مسئولیت می‌گردد.
عرف بشر شفاف و غیرمبهم و به خواهان احساس امنیت شغلی‌ست. افراد رؤیاپرداز و خلاق‌اند. نبوغ آنان باید جهت حل مسائل کاری به‌کارگرفته شود.
کاربرد فروشگاه، تولید انبوه. کارگران تولیدی. خدمات تخصصی، کارگران دانشور. مدیران و متخصصان.
مساعد برای عملیات کارآمد در مقیاس عظیم مدیریت متخصصان، حل مسأله‌ی دشوار به صورت مشارکتی
شیوه مدیریت مقتدر، مدیریت سخت. مشارکتی، مدیریت نرم.

مک‌گرگور  تئوری Y را به عنوان مدل و شیوه‌ی مدیریتی ارجح می‌داند، با این حال او معتقد بود که به‌کارگیری آن در عملیات بزرگ-مقیاس دشوار است.

تئوری Z – اوچی Ouchi

در 1981، ویلیام اوچی William Ouchi به یک گونه دست یافت که مدیریت امریکایی و ژاپنی را جهت تشکیل تئوری Z (Theory Z) درهم می‌آمیخت، که ویژگی‌های پیش‌رو را داشت: استخدام بلند مدت – تصمیم‌گیری جمعی – مسئولیت فردی – ارزیابی و ارتقای آهسته – کنترل ضمنی و غیررسمی همراه با اقدامات صریح و رسمی (در صورت ارتکاب خطا) – مسیرهای شغلی تا حدی اختصاصی – و یک دغدغه‌مندی کل‌نگرانه نسبت به کارمند، شامل خانواده.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
برای ادامه، شما باید با قوانین موافقت کنید

فهرست