مسئولیت اجتماعی سازمان چیست؟
مسئولیت اجتماعی سازمان (CSR) نوعی آیین نامه داخلی است که در مدل کسب و کار شرکت گنجانده شده.
سیاست های CSR به عنوان مکانیزمی داخلی و خود تنظیم عمل می کند، که به موجب آن یک کسب و کار علاوه بر حفظ روح قانون، موازین اخلاقی و قوانین بین المللی، بر انطباق فعالیت های خود با این سیاست ها نظارت و اطمینان می یابد.
هدف مسئولیت اجتماعی سازمان
هدف CSR پذیرفتن مسئولیت اقدامات یک کسب وکار و تقویت تأثیر مثبت از طریق فعالیت های آن بر محیط زیست، مصرف کنندگان، کارکنان، جوامع، ذینفعان و سایر اعضای جامعه است.
علاوه بر این، مشاغل متمرکز بر CSR با تقویت رشد و توسعه جامعه و از بین بردن داوطلبانه عادت های سازمانی که به حوزه عمومی آسیب می رسانند، صرف نظر از الزامی بودن یا نبودن، منافع عمومی را بصورت فعالانه ترویج می کنند.
CSR عبارت است از ورود تعمدی منافع عمومی در تصمیم گیری شرکت، و توجه به 3 عنصر: مردم – محیط زیست – سودآوری
منشأ و تاریخچه مسئولیت اجتماعی شرکت
یک بررسی در مورد تاریخچه CSR شواهدی را از اوایل دهه 1800 آشکار می کند، که عمدتا به صورت کمک های مالی شرکت ها بوده.
اصطلاح “مسئولیت اجتماعی شرکت” در اوایل دهه 1970 به طورمعمول مورد استفاده قرار گرفت. در این دوره بسیاری از شرکتهای چند ملیتی MNCها اصطلاح ذینفعان(stakeholder) را پذیرفتند، که به تمام طرف ها و افراد تأثیر پذیر از فعالیت های یک سازمان اشاره دارد، و صاحبان منافع شرکت را فراتر از سهامداران تعریف می کند. این موضوع تا حدودی توسط کتاب تأثیرگذار “مدیریت استراتژیک: رویکرد ذینفعان (1984) ” ادوارد فریمن، در کسب و کارها جا افتاد.
غالباً ، کشورهای توسعه نیافته یا درحال توسعه که نفوذ کمتری در سازمانهای بزرگ دارند، برای اجرای اصول رفتار اجتماعی در شرکت ها با معضلاتی روبرو هستند. حضور شرکتهای بزرگ فراملی اغلب باعث ایجاد استفاده از قدرت بدون مسئولیت می شود، و اینکه آنها اغلب به اندازه کشورها قدرتمند و در عین حال عاری از حس مسئولیت هستند.
ترس از دست دادن این شرکتها، باعث میشود دولتها تمایلی برای رسیدگی به رفتارهای غیرمسئولانه شرکتها نداشته باشند، “بخشی از ترس آنها این است که چنین مقرراتی باعث دلسردی سرمایه گذاران داخلی و کمرنگ شدن رقابت اقتصادی در این کشورها شود” این پدیده را با عنوان تصاحب بی صدای دولت توسط شركت ها، نام گذاری کرده اند، که نتیجه ی آن وابستگی بیش از حد دولت ها به کسب و کارهای بزرگ است “.
گاهی اوقات در چنین شرایطی، مطالبات عمومی که اغلب توسط گروه های مختلف همچون: سازمان های غیردولتی(NGO)، ذینفعان (stakeholders)، دولت ها و غیره می توانند شهرت شرکت و محصولات آن را از بین ببرند اگر به موقع به آنها توجه نشود.
اولین شرکتی که گزارش اجتماعی منتشر کرد، بن و جری (1989) و پس از آن شل به عنوان اولین شرکت بزرگ در سال 1998 بود. شل عمدتا به دلیل رسوایی “برنت اسپار” در سال 1995 این مسئله را دنبال کرد. یادآوری داستان Shell می تواند تاثیر گذار باشد، زیرا Shell به اشتباه خود در مدیریت مسئولیت اجتماعی سازمان خود پی برد و این درس ها منجر به این شد که CSR را در سراسر سازمان خود بگنجاند. با این اقدام به نهادینه سازی قانونگذاری و خودتنظیمی در صنعت خود كمك كرد.
امروزه آژانس های مختلف رتبه بندی وجود دارد که رفتار اجتماعی شرکت ها را پیگیری و گزارش می کنند، به عنوان مثال. شاخص پایداری داو جونز، شاخص FTSE4Good و غیره. معیارهای رتبه بندی بسیار متفاوت است و استانداردی برای رتبه بندی وجود ندارد.
ISO 26000 یک استاندارد بین المللی شناخته شده برای (CSR) است.
مزایای مسئولیت اجتماعی شرکت
- رعایت و لحاظ قوانین نظارتی دولتی به صورت ساختاری و زیربنایی
- محرک مناسب برای داشتن نگاه و افق بلند مدت در شرکت
- ایجاد تعادل بین قدرت و مسئولیت در شرکت
- روابط با ذینفعان را بهبود می بخشد
- شهرت شرکت را بهبود می بخشد (جنبه ی تبلیغاتی)
معایب مسئولیت اجتماعی شرکت ها
- بهره وری اقتصادی و بازده مالی را کاهش می دهد
- رقابت برابر بین شرکت ها را مختل می کند (مثلا شرکتی که در کشوری با قوانین خاص زیست محیطی فعالیت می کند، باید با شرکتی در کشور دیگر رقابت داشته باشد)
- هزینه های پنهان را به شرکت و ذینفعان مالی شرکت وارد می کند
- مسئولیت را بر دوش کسب و کارها می گذارد تا بر افراد
- باعث ورود شرکت ها به فعالیت های خارج از کسب و کار اصلی خود می شود (معمولا بهتر است برون سپاری شود)
دو چشم انداز اصلی که زیربنای مسئولیت اجتماعی است
- طرفداران رویکرد مبتنی بر مقررات استدلال می کنند که:
-
- شرکتها به رفاه کارگران اهمیت چندانی نمی دهند و در صورت فراهم شدن فرصت، تولید را به کشورهای با نظارت کمتر منتقل می کنند.
- بدون کنترل، شرکت ها منابع کمیاب را هدر خواهند داد.
- شرکت ها تمام هزینه های تاثیر خود را نمی پردازند. به عنوان مثال هزینه های پاکسازی آلودگی اغلب به طور کامل بر دوش جامعه است. در نتیجه، سود شرکت ها به قیمت هزینه های رفاه اجتماعی و زیست محیطی ایجاد می شود. توجه داشته باشید که قوانین زیست محیطی اخیر در کشور های توسعه یافته ی دنیا، دامنه ی ریسک و مسئولیت های شرکت ها را افزایش داده است. و برای محافظت از خود در برابر ضررهای ناشی از خطرات زیست محیطی ، شرکتها می توانند بیمه محیط زیست را دریافت کنند .
- مقررات بهترین راه برای اطمینان از اجرای مسئولیت اجتماعی شرکت ها است.
2. طرفداران رویکرد مبتنی بر بازار استدلال می کنند که:
-
- بازارهای آزاد و سرمایه داری در دویست سال گذشته در مرکز توسعه اقتصادی و اجتماعی بوده اند و بهبود سلامت ، طول عمر یا مرگ و میر نوزادان (به عنوان مثال) تنها به این دلیل امکان پذیر بوده است که اقتصادها (با انگیزه سرمایه گذاری آزاد) پیشرفت کرده اند.
- به منظور جذب نیروی انسانی با کیفیت، لازم است شرکت ها حقوق و شرایط بهتری را ارائه دهند که منجر به افزایش کلی استانداردها و ایجاد ثروت می شود.
- سرمایه گذاری در کشورهای کمتر توسعه یافته(که احتمالا قوانین نظارتی کمتری هم دارند) به رفاه آن جوامع کمک می کند، با وجود این که این کشورها حمایت کمتری از کارگران دارند.
- عدم سرمایه گذاری در این کشورها(کشور های توسعه نیافته) فرصت افزایش رفاه اجتماعی را کاهش می دهد.
- بازارهای آزاد به مدیریت موثر تر منابع کمیاب کمک می کند. قیمت بسیاری از کالاها در سال های اخیر کاهش یافته است. این امر با مفهوم کمیابی در تناقض است و ممکن است به بهبود فناوری منجر شود که منجر به استفاده کارآمدتر از منابع می شود.
- در واقع ممکن است مواردی وجود داشته باشد که عوامل خارجی ، مانند هزینه های آلودگی ، در قیمت های عادی بازار در بازار آزاد قرار نگرفته باشد. در این شرایط ، مداخله نظارتی برای جبران تعادل امکان پذیر است تا اطمینان حاصل شود که هزینه ها و مزایا به طور صحیح تراز شده اند.
- در حالی که مقررات در شرایط خاصی ضروری است، مقررات بیش از حد باعث ایجاد موانع برای ورود به بازار می شود. این موانع فرصت سود اضافی را برای فعالان کنونی بازار افزایش می دهد و باعث خوشحالی آنان می شود، اما در جهت تامین منافع کل جامعه چندان مفید نیست.
